به گزارش پايگاه اطلاعرساني آيتالله هاشمي رفسنجاني، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام در مصاحبه با سایت امید هستهای ایرانیان به سوالات مهمی درباره روند مذاکرات هستهای، نقش تیم مذاکره کننده و آینده ایران در دوران پسابرجام پاسخ داد و تاکید کرد: مزاحمتهای دلواپسان در مسیر توافق به ضرر خودشان تمام شد. چون ما میدانیم و آنها هم میدانند که 80 تا 90 درصد مردم با روند توافق، موافق هستند و میخواهند که راحت شوند و انرژی هستهای صلحآمیز را داشته باشند ولی آنها با این بداخلاقی هایی که در مجلس راه انداختند فقط خودشان را بدنام کردند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آیت الله هاشمی رفسنجانی، در بخشهایی از این مصاحبه آمده است:
- شما روند پیشرفت مذاکرات هستهای که در دولت آقای روحانی و توسط آقای ظریف شروع شد، را پیگیری کردید و از مذاکرات گذشته هم مطلع هستید. میخواهیم نقش دکتر صالحی و دکتر ظریف را به عنوان دو بازوی دیپلماتیک و فنی مذاکرات هستهای در دوره اخیر بدانیم. و این که نظر شما در مورد مذاکرات اخیر چیست؟
قبل از اینکه دولت آقای خاتمی تمام شود، مذاکرات بود و چون آقای روحانی دبیر شورای امنیت بود، نقش مذاکره کننده را داشت. آن موقع تهدیدها و خطر شروع شده بود و به جایی رسیده بود که ما داوطلبانه کارها را تعلیق کنیم و فقط کارهای محدودی را که مشخص شده بود، انجام بدهیم. ولی غنیسازی و این کارها را تعطیل کنیم و تحقیقات را ادامه بدهیم که ماجرای آن مفصل است. رهبری هم تأیید کردند. یعنی رهبری آخرین سندی را که در سعد آباد امضا شد، تأیید کردند.
حتی وقتی علیه آن هیاهو شد، دفاع کردند و گفتند کار خوبی بود که انجام شد. در همان دوران تعلیق، ما موفق شدیم کار اصفهان را تمام کنیم که این توفیقی بود، چون کار را به جایی رساندیم. وقتی آقای احمدینژاد آمد، با رهبری تصمیم گرفتند که تعلیق را بشکنیم. هنوز کار آقای احمدینژاد شروع نشده بود که به آقای خاتمی پیشنهاد کردند که ایشان تعلیق را بشکند. در آن دوره گاهی جلسهای خدمت رهبری بود که جمع زیادی شرکت میکردند. در آن جمع وزیر خارجه، رئیسجمهور، رؤسای قوا، من، نظامیها مثل آقای شمخانی و دیگران بودند و برای قدم به قدم کارها مشورت میشد. تصمیمات رهبری با مشورت بود که نتیجهی آن جلسه را میپذیرفتند.
وقتی احمدینژاد آمد و گفت که تعلیق را بشکنیم، آقای خاتمی گفت: من نمیشکنم، برای اینکه یک پرونده سنگین تهدید برای دولت بعد باقی میماند و من نمیخواهم دولت بعد از من وارث این مشکل شود. بعدها نمیدانم چگونه آقای خاتمی را قانع کردند که ایشان تعلیق را باز کرد. از آن به بعد دعواها شدت گرفت و بقیه مسایل که تا الان ادامه دارد. آقای روحانی، آقای ظریف و آقای صالحی- که اواخر جزو دولت آقای احمدینژاد شده بود ـ در این مایهها نبودند. وقتی آقای روحانی آمد، این جزو اهدافش بود و مسأله را برای حل در دستور قرار داد.آقای ظریف هم وزیر خارجه شد و بعد چند نفر آمدند و رفتند که آقای صالحی آمد و سازمان را به عهده گرفت و کارشان را شروع کردند.
- میخواهیم نظر شما را در مورد نقش آقای ظریف و صالحی در پیشبرد مذاکرات بدانیم.
اینها کاملاً به صورت فنی مذاکره میکردند. آقای صالحی از لحاظ کارهای آژانس و آقای ظریف اصل مسایل و مذاکرات را پیگیری میکردند. آقای صالحی بیشتر با آژانس و آقای ظریف بیشتر با 1+5 سروکار داشت. قبل از اینها، آقای جلیلی مذاکره میکرد. یک دوره هم آقای لاریجانی مذاکره میکرد.
آقای لاریجانی خوب پیش میرفت و هیاهویی نداشت و منطقی صحبت میکرد و داشت نتیجه میگرفت که عوض شد. وقتی موضوعی مثل پرونده هستهای، سیاسی و فنی شد، اعضای تیم مذاکره کننده هم باید ترکیبی از شخصیتهای آگاه به مسایل سیاسی و فنی باشد. در اینگونه مسایل حرفهای شعاری و صدور بیانیههای تند جواب نمیدهد. در تمام سالهایی که پرونده هستهای ایران باز شد، حرف ما این بود که غرب دارد بهانهگیری میکند، در چنین فضایی نباید بهانه به دست آنها بدهیم. ولی تیم جدید خیلی خوب عمل کرد.
- حضرت آیتالله، رقابتهای سیاسی که بعد از مذاکرات و مسایل هستهای در داخل شکل گرفت، در مواردی خوب نبود، البته وجود منتقد خیلی هم مفید است، ولی رقابتهای ما یک مقدار لجام گسیخته هم شد. در حدی که بحث سیمان گرفتن افراد را مطرح کردند! چرا رقابت سیاسی ما سر این موضوع لجام گسیخته شد؟ و چاره کار چیست؟ برای ترمیم شکافها چه باید کرد؟
● متأسفانه بحثهای داخلی برای یک موضوع ملی، سیاسی و با اهداف جناحی است. فکر نمیکنم هیچکس در قلبش نخواهد که مسایل هستهای ما حل شود. چون بنبست این مسایل، جنگ است. غربیها هم نشان دادند که اگر نتوانند موضوعی را حل کنند، گزینه نهاییشان جنگ است. ایران هم همیشه گفته که علیرغم آمادگی کامل برای دفاع، هیچ وقت مایل نبوده که وارد جنگ شود. آن هم جنگی که احتمال اقدامات منجر به کشتار جمعی زیاد باشد. چند جنگ اخیر با چند کشور نشان داده که غربیها و آمریکاییها سربازان خود را داخل کشور در حال جنگ نمیآورند، از راه دور میجنگند و کارشان نابود کردن زیر ساختهاست.
ما هیچ مایل نیستیم که وارد چنین جنگی شویم. اگر چه در مقطعی بعضیها شعار میدادند، اما آقای روحانی هم در تبلیغاتش و هم در سوابقش به گونهای بود که دنیا او را برای جلوگیری از جنگی دیگر در خاورمیانه مناسب دید و آنها هم استقبال کردند. در گذشته هیچوقت مذاکرات هستهای پیشرفت نداشت. ولی مذاکرات دولت آقای روحانی با روندی منطقی پیشرفت کرد. چون آقای ظریف تخصص مذاکره را از پیش داشت و تیم خوبی هم تشکیل داده بود، با منطق برخورد میکرد و با طرفهای غربی و آمریکایی مذاکره میکردند. در این مقطع هم ما جدی بودیم و هم آنها جدی بودند.
البته در داخل رقابت سیاسی روی اصل موضوع سایه انداخته بود و هر روز چیزی گفته میشد که شما به عنوان مسئولان سایت تخصصی از آن مطلع بودید. بیشتر سیاست داخلی بود و هنوز هم همین است و الان که به همین جا رسیدیم، افرادی هستند که میگویند اگر این دولت موفق شود تحریمها را بردارد و زندگی در کشور ما عادی شود، مردم به ناحق بودن حرفها و شعارهای آنها پی میبرند. مخصوصاً وقتی میبینند خارجیها با این وسعت برای کار کردن با ما میآیند، فکر میکنند میدان از دستشان به طور کلی گرفته میشود. چون تمام کارهای آنها سیاسی، جناحی و باندی بوده، برای آنها مهم است که اینگونه نشود.
- برخیها میگویند که برجام ضمانت اجرا ندارد. برخیها مثل دولتیها و مذاکره کنندگان خودمان میگویند که مهمترین مؤلفه ضمانت اجرایی برجام، قدرت ملی ایران است. میخواهیم نظر شما را بدانیم که اساساً ضمانت اجرا و تضمین اجرای برجام چیست؟
خیلی روشن است. من فکر میکنم کسانی که این حرفها را میزنند، یا میدانند و سفسطه میکنند و یا نمیدانند. برای اینکه اجرا و عدم اجرای آن دو طرفه است. اگر آنها کوتاه بیایند، ما هم کوتاه میآییم. ما از روز اول کارهایی میکردیم که الان با آمادگی بیشتری انجام میدهیم. چون در این فاصله تحقیقات کردیم و هنوز هم مشغول هستیم و چیزی را از دست ندادیم. ما چیزی را از دست ندادیم. آب سنگین ما هنوز سر جای خودش است. غنی سازی ما سر جای خودش است و به نسل پنجم رسیدیم و الان نسل پنجم ما میتواند بیست برابر نسل اول تولید کند. در همین فاصله خیلی چیزها پیشرفت کرده است. مثل همان تعلیق که پیشرفت کرده، الان همینطور پیشرفت کرده است. چون هنوز اجرا نکردیم. مثلاً اورانیومهایی که بیست درصد درست کرده بودیم، آنها به درد ما نمیخورد. ما میخواستیم آنها را برای چه نگه داریم؟ ما برای سوخت بوشهر نگه داشته بودیم ولی به درد بوشهر نمیخورد. با اینها به صورت دیگری رفتار کردیم. من فکر میکنم ما چیزی را از دست نمیدهیم و اگر آنها زمانی تخلف کنند و اجرا نکنند، ما آسانتر میتوانیم اجرا نکنیم و یکدفعه همه کارها با یک فرمان شروع میشود.
- ولی در همین مجلس ما گفتند و کتبی نوشتند که برجام امنیت ملی کشور را با خطر مواجه کرده است. حضرتعالی که تجربههای زیادی در حوزهی امنیتی کشور دارید، آیا امنیت ملی را در خطر میبینید؟
پایههای امنیتی کشور آن قدر قوی است که با این کار یک ذره خطر برای کشور ندارد.
- برای امنیت ملی خطری ندارد؟
نه، چه ربطی دارد؟
- در بحث دفاعی و موشکی چطور؟
● دفاع موشکی ما در برجام نیست و اصلاً وارد این موضوع نشدیم و حتی مذاکره کنندگان ما هم اجازه نداشتند، وارد آن شوند. رهبری فقط برای بحث روی برجام اجازه دادند. مثلاً اینها میگویند که در پروتکل الحاقی آمده که سایتهای نظامی ما را ببینند. اما نمیگویند که قبل از این و در زمان احمدینژاد دو بار اجازه صادر شده و آمدند و دیدند. همه اینها بهانه است و هیاهو میکنند.
البته امتیازاتی دادیم و امتیازاتی هم گرفتیم. همین که آنها ببینند که ما تعداد واحدهای غنی سازی را از بیست هزار به شش یا هفت هزار یا کمتر و بیشتر آوردیم، برای آنها یک امتیاز است و اینکه آب سنگین را با هزینه آنها به یک نوع دیگر تبدیل کنیم که پلوتونیوم در آن نباشد و همهی خواص آب سنگین را داشته باشد، برای ما پیشرفت است و یک تکنولوژی خیلی جدید را میگیریم. ما که پلوتونیوم را نمیخواهیم، چون به درد کار نظامی میخورد. تا آن مقداری که میدانم، هیچ خطر ملی وجود ندارد. ضمانت اجرای آن هم یک طرفه نیست. چون اگر آنها تخلف کنند، ما هم میتوانیم تخلف کنیم.
- مقام معظم رهبری توصیه کردند که روال و روند قانونی برجام در مجلس طی شود، ولی این ماجرا نباید باعث دو دستگی و شکاف شود. کارشناسان و خبرگان این حوزه هم در این زمینه وارد شوند و نظر بدهند. اما بعضیها از ابتدا فضای بحثهایشان به گونهای است که برای دولت بن بست ایجاد کنند. هدفشان از اول همین بود. میخواهم از حضرتعالی بپرسم برای اینکه دولت حقوق همین مخالفان حتی اندک را هم رعایت کند، شما چه توصیهای دارید که روند اعتدالی پیش برود و حقوق مخالفان تأمین شود؟
ما از چند بعد دستاورد داریم. اینکه اینها چه کار کنند؟ باید گفت که مخالف حق دارد و اگر در مجلس مطرح شد، نظرش را بگوید و نهایتاً رأیگیری شود، چنین شد و شورای نگهبان هم نظر شما را داده است. البته چون دولت قانوناً لازم نمیدانست، خودش نداد و اینها آمدند طرح دادند. دولت هم مخالفت نکرد و دولتیها هم آمدند و دفاع کردند. یعنی قهر نکردند. ولی خودشان برای این کار اقدام نکردند.
دلیلش هم این بود که به عقیده آقای روحانی، اینها چنین حقی ندارند و لزومی ندارد که مجلس ببیند و نظر دهد. چون رهبری هم صریح نگفتند که لازم است مجلس ببیند. اما از لحاظ سیاسی خوب نیست مجلس برکنار باشد. اگر مجلس تأیید کند، یک پشتوانه است و قویتر میشود. همین اتفاقی که در مجلس افتاد و ایشان هم میدانستند. چون قبلاً آقای لاریجانی به آقای روحانی گفته بود که در مجلس رد نمیشود. چون اینها فراکسیون بزرگی دارند و صد و هفتاد، هشتاد نفر هستند و میدانست که رأی میدهند. این جای نگرانی نداشت.
اما بد اخلاقیهای برخی واقعاً بد اخلاقی بود. یعنی دلواپسها نه تنها در مجلس، بلکه عدهای از انسانهای بیاطلاع را تحریک میکردند که حرفهای بدی بزنند. صدا و سیما به آنها میدان میداد که درآنجا تحلیلهای سطحی کنند. البته تمام این کارها و مزاحمتهایی که میکردند، به ضررشان تمام شد. چون ما میدانیم و آنها هم میدانند که 80 تا 90 درصد مردم با این روند وتوافق موافق هستند و میخواهند که راحت شوند و انرژی هستهای صلحآمیز را داشته باشند. مردم این را میخواهند. آنها خودشان را بدنام کردند. جلسه دیروز و پریروز ( قبل از رای گیری مجلس) برای آنها خیلی سنگین تمام شد و در جامعه مقدار زیادی برای خودشان مسأله درست کردند. چون اینها خودشان را به گونهای به رهبری منتسب میکنند که مثلاً ما نظر ایشان را بیان میکنیم. ایشان خودشان زبان دارند و بیشتر از همه هم میتوانند بگویند و میتوانستند جلوی آن را بگیرند. نیاز به دعوا و حاشیهسازی نبود. خیلی بد بود که در مجلس این کار را کردند. البته شیوه رهبری همین است که میدان میدهد تا دیگران حرفهایشان را بزنند. اگر با اخلاق و براساس منافع ملی رفتار میکردند، بد نبود. چون وقتی بحث میشود، مردم هم مسایل را میفهمند. اما اینگونه نشد.
- مهمترین دستاورد توافق از منظر حضرتعالی چیست؟
اولاً آغاز تعامل ایران با کشورهای مهم و پیشرفته دنیاست. وقتی تحریمها برداشته شود، میفهمیم که چقدر مشکل داشتیم. هنوز کسی نمیخواهد ابعاد خسارتهایی را که دیدیم، بگوید. چون هنوز تمام نشده و موقع گفتن نیست.
به هر حال تحریمهای ظالمانه متوقف و تا حدودی هم جبران میشود. بعد هم با رونق پیش خواهیم رفت و کارهای ما بهتر میشود. ثانیاً موقعیت بینالمللی ما در دنیا بهتر میشود. موقعیت ما در دنیا بد شده بود. تا همین حد هم ایرانیها عزتی در دنیا پیدا کردند. البته جنگیها فکر میکنند که عزت ما این است که تندرویهای دنیا از ما خوششان بیاید که این کار، همیشه آسان است. یعنی هر وقت میتوان این کار را کرد.
ما کشور بزرگی هستیم و باید در دنیا حرف بزنیم و کار کنیم و باید در مسایل جهانی شرکت داشته باشیم. ایران میتواند وزنهی سنگینی در دنیا داشته باشد. مهمترین دستاوردی که داشتیم، این است که رسماً به عنوان کشوری که عضو باشگاه هستهای است، شناخته شدیم. تا به حال قبول نکرده بودند. اما الان قبول کردند که هستیم. قبول کردند غنیسازی کنیم. نیروگاه داشته باشیم و به صورت صلحآمیز از هر چه میخواهیم، استفاده کنیم. در مسأله هستهای در دنیا بعضیها جلوتر و بعضیها عقبتر هستند. مثلاً ژاپن هم مثل ماست. حدود سی، چهل کشور هستند که مثل ما اجازه غنیسازی صلح آمیز دارند و در عین حال حق ندارند کار نظامی بکنند و ما هم مثل آنها میشویم.
- ارزیابی شما از چشمانداز پیش روی برجام چیست؟ به نظر شما در مسیر اجرای توافق در گام اجرایی، جمهوری اسلامی ایران باید چگونه عمل کند؟
ما باید به همانهایی که امضا کردیم، عمل کنیم. منتها بنا شده که اینها هم وزن باشند و تعیین هم کردند که مثلاً چه چیز در مقابل چه چیز عمل شود. الان آقای عراقچی مسؤول هستند و از جزییات توافق اطلاع دارد. در آن طرف هم فردی را گذاشتند که مطلع است. تنظیم میکنند و یکی یکی اجرا میشود. ما در اینجا گیر نداریم. مگر اینکه یک طرف بخواهد بهانه بیاورد که این نیاز به بحثهای دیگری دارد.
- با توجه به تجربیات ارزشمندی که حضرتعالی در حوزهی سیاست خارجی دارید، میخواهیم بدانیم شما آینده جمهوری اسلامی ایران را با توجه به دانش هستهای چگونه ارزیابی میکنید؟ فکر میکنید این مذاکرات و توافق چه تأثیری در دانش و حوزه سیاست خارجی و داخلی داشته است؟
بسیار تأثیر داشته است. اعتبار ایران بالا میرود. این درست است که ما اجازه رفتن به طرف سلاح هستهای را نداریم، ولی اگر شرایطی پیش بیاید و ضرورت پیدا کند و یا دشمنی پیدا کنیم که بخواهد از این سلاح استفاده کند، قدرت ما محفوظ است. آقای اوباما به این قانع بود و همیشه هم میگفت که ما باید کاری کنیم که اگر ایران تصمیم گرفت، یک سال وقت داشته باشیم که جلویش را بگیریم. یعنی تا این قدر مسأله نزدیک است.
بنابراین من فکر میکنم که از این لحاظ ما به یک قدرت بالاتر تبدیل میشویم. از لحاظ استفاده صلح آمیز، به خاطر همین موقعیت در ایتر پذیرفته میشویم که جزو آن 9 کشور شویم که میخواهند از گداخت هستهای انرژی بگیرند که یک انرژی پایان پذیر مثل نفت نخواهد بود، بلکه یک منبع انرژی است که مواد اولیهاش آب دریاست و هیچ خطری هم برای هیچکس ندارد. جوش هستهای مثل خورشید است. یعنی هم نور و هم حرارت در سطح بالا میدهد. الان در پلاسما به بخشی رسیدیم که کار بزرگی است. البته آن پلاسما بخش دیگری است. الان آقای قرآن نویس دنبالش است و در دانشگاه آزاد اسلامی برنامهای ریختیم که مسأله زباله کشور را با این پلاسما حل کنیم. پلاسما حرارتی فوقالعاده و کورههای کم خطر و کم ضرری ایجاد و از زبالهها برق تولید میکند. الان ما برای زبالههای بیمارستانی هنوز جایی را نداریم که مطمئن تصفیه کند. یعنی میکروبها به گونهای هستند که با حرارتهای معمولی نمیمیرند. اما با پلاسما میتوانیم اینها را پاک کنیم. الان دست ما از خیلی چیزها خالی است که میتوانیم از این راه جلو برویم.
به عنوان سوال پایانی عرض کنم که حضرتعالی به عنوان یکی ازسیاستمدارانی هستید که با ثبت خاطراتتان، نقش ویژهای در ماندگاری تاریخ و وقایع در جمهوری اسلامی ایفا کردید. میخواهیم نظرتان را راجع به ثبت و ضبط مذاکرات هستهای بفرمایید و راهکاری برای این موضوع بفرمایید که خبرنگاران و مذاکره کنندگان این حوزه چه کاری کنند و این اقدام چه تأثیری برای آینده دارد؟
خاطراتی را که این آقایان حاضر در مذاکره دارند، من ندارم. ما اطلاعاتی را داریم و چیزهایی را میدانیم که آنها به ما گزارش دادند یا منتشر کردند. حتماً آن آقایان خاطره دارند.
- آنها باید در این رابطه چکار کنند؟
اینها باید خاطرات را آماده کنند و موقع لزوم به اطلاع مردم برسانند و وقتی که مباحث دیگر سرّی نیست و جزو اسرار نیست، مردم را خوب آگاه کنند.
- نکتهای باقی نمانده که بفرمایید.
● واقعاً از بد اخلاقیهایی که میشود، بدم میآید. چون تکلیف این برخوردها در اخلاق اسلامی و انسانی کاملاً روشن است و به پرهیز از این اقدامات توصیه دارم.
○ چون باید با اینها که در مسائل سیاسی و اجتماعی بعضا بداخلاقی می کنند زندگی کنیم، به نظرتان چه باید کرد؟
همینطور باید تحمل کرد و آستانه تحمل را بالا ببریم. در همه دنیا اینگونه است. هر جا آزادی و رأیگیری هست، همین است، شما به آمریکا نگاه کنید که چه الم شنگهای در کنگره در آوردند و آخرش هم شکست خوردند. در بقیه جاها هم اینگونه است. اگر مسأله آزادی و رأی گیری باشد، همه از این بازیها را دارند و باید به اینها عادت کنیم و بلد باشیم.
نظر شما